Listening walk + performance Christopher Tignor

Je bent in de tuin van Marres, huis voor hedendaagse cultuur in Maastricht. Een oase in het centrum van de stad, op nog geen 500 meter van het Vrijthof. Daar treedt die avond André Rieu op. De stad gonst ervan. Maar niet in de tuin van Marres. Daar hangt een lome rust, alleen nu en dan doorbroken door een geanimeerd gesprek.

Je hebt net een mp3-speler en een koptelefoon gekregen. Een kleine twintig anderen ook. We staan om componist, muzikant en softwareontwikkelaar Christopher Tignor heen. Als een dirigent zoekt hij met iedereen oogcontact. Je hebt je vinger op de play-knop. Tignor telt af. We starten de muziek, maar niet alle mp3-spelers werken. De inzet moet een paar keer over, maar dan horen we allemaal het begin van Tignors stuk ‘Thunder Lay Down In The Heart’.

Wil je meeluisteren en hetzelfde horen? Klik dan op track 2 in onderstaande playlist. Je hoort dan het stuk in 3 tracks.

Tignor gaat voorop. Met een slingerbeweging de tuin door, langs de mensen op het terras, het hek uit, de straat op. Door het buurtje waar ik ooit woonde en waar anderen nu voor het eerst mee kennismaken. Capucijnenstraat, Apostelengang, Misericordeplein, Uitbelderstraat, Sint Catharinastraat.

In de tuin had Tignor ons gewaarschuwd dat hij een flink tempo zou aanhouden en ons gevraagd om bij te blijven zodat we de verschillende delen van het 20 minuten durende stuk zouden horen op de juiste plek in de door hem uitgezette route. Op de Bosschstraat kan de al uit elkaar getrokken groep even herformeren bij een bushalte. We zijn een groep met een gedeeld geheim tussen nietsvermoedende, wachtende mensen.

Via de Maastrichter Pastoorstraat voert het verder: Veerlinxstraat, Coxtraat, Kleine Gracht, Maasboulevard. We lopen de Wilhelminabrug op. Even over de helft dalen we af en lopen we over de aanlegsteiger die de Wilhelminabrug met de Sint Servaasbrug verbindt. Tegen deze tijd zit er 300 meter tussen de eerste en laatste luisterwandelaar. We eindigen op de Oeverwal. Sommigen horen al even geen muziek meer.

Het hoge tempo en het uiteenvallen van de groep doet af aan de luisterervaring. Je hebt minder tijd om goed te luisteren. En minder tijd om een relatie aan te gaan met de omgeving waarin je beweegt. Dit was een van de ideeën achter het experiment: in plaats van met muziek in je oren je af te sluiten voor je omgeving, juist de omgeving waarnemen en er onderdeel van uitmaken. Dit werkt beter in een lager tempo. Als je minder aandacht hoeft te besteden aan het bijhouden van de groep kan er meer aandacht naar zowel de muziek als de omgeving.

Een ander idee, de luisterwandeling als performatieve handeling, kwam beter uit de verf, al zou een lager tempo ook hiervoor beter zijn. Aan het begin van de wandeling dacht ik: het past beter bij de muziek wanneer deze aan je voorbij zou trekken, dan wanneer je zelf beweegt. Tignors muziek, vooral die van het nieuwe album Along a Vanishing Plane, doet me denken aan een stoet voorbijtrekkende figuren, zoals de silhouetten van William Kentridge in More Sweetly Play the Dance (in Eye, 2015). Het is vast de solitaire bass drum die dat idee van een optocht bij me oproept. Maar dan wel een optocht zonder nadrukkelijkheid, zonder sterke stuwing. Meer een gestage opeenvolging. Zoals de beelden van toverlantaarns die geprojecteerd worden op het plafond van het filmmuseum in Turijn. Soms lijkt de muziek ook de begeleiding van een filmbeeld. Natuuropnames vanuit vogelperspectief, de verfilming van een sage in een groen landschap. Onderaan dit bericht kun je het hele album beluisteren en kijken welke beelden er bij jou opkomen.

Naarmate de wandeling vorderde, begon ik het zelf bewegen steeds interessanter te vinden. Bewegend naar muziek luisteren op een vooraf uitgezette route voegt iets toe. Bijvoorbeeld wanneer de veranderende tempi en structuur in de muziek gekoppeld worden aan veranderende beweging – het oversteken van een weg, het afdalen van een trap, een vertraging of versnelling. Een sterk moment: direct na het stilstaan bij de bushalte vormt een opzwepend stuk muziek de begeleiding van een stevige pas.

Was er tijdens de wandeling weinig tijd om lichamelijk in de omgeving aanwezig te zijn, die tijd was er wel bij de performance die ’s avonds plaats vond op de zolder van Marres. In een intieme ruimte, onder het dak met houten balken, ingericht door Mirthe Klück voor de tentoonstelling The Painted Bird. Met zeilen in de ruimte en een schip op de muur, zwart op wit. De silhouetten van Kentridge lijken niet ver weg.

De performance was intiem. En fysiek. Christopher Tignor speelt viool, percussie, stemvork. En elektronica, aangestuurd door zijn bewegingen, bijvoorbeeld door een sensor in de drum. Deze live aansturing is voor hem heel belangrijk. Muziek moet klinken waar het gemaakt wordt, met publiek, niet vooraf opgenomen. Hij ontwikkelde er speciale software voor, die je kunt downloaden op zijn website. Het is geen geluidenmaakmachine en het vereist oefening om het te kunnen koppelen aan echte instrumenten.

Hij speelde voornamelijk stukken van het album Along a Vanishing Plane, met ‘tekstloze hymnen en pulserende harmonische structuren’. Een passende beschrijving. Het is luistermuziek, vol en tegelijkertijd met ruimte. Soms klinkt het als rustige folk, soms meer richting Bach. Ik had de neiging erbij te gaan liggen en dat heb ik ook gedaan. Hieronder kun je – liggend, zittend of bewegend – het album beluisteren.

—
Het album Along a Vanishing Plane van Christopher Tignor is verkrijgbaar als LP, CD en download en kan gestreamd worden via Spotify en Bandcamp.
De wandeling en performances van Christopher Tignor werden gecureerd door Carolyn F. Strauss van het Slow Research Lab in het kader van Marres Movements, een programma met performances bij de tentoonstelling The Painted Bird. De tentoonstelling in Marres is nog te zien tot en met 13 augustus. Als je er heen gaat, beluister dan ook de soundtrack, die niet uitleggerig is, maar wel een extra laag toevoegt en bovendien de fijne stem van Margot de Boer bevat.