In een maandelijkse hoorstaat deel ik wat ik op dat moment beluister. In deze aflevering: een expositie en audiotour over in de Tweede Wereldoorlog vervolgde componisten in Amsterdam; podcasts en radio-uitzendingen over het leven van een musicus, een liefdevolle safari door Galmaarden en luisterende marktkramers. Met illustraties door ROOHOO en muziek van o.a. LA Priest, Bitmap en The Hidden Agenda.
Lees en luister verder of klik direct door naar een van de volgende categorieën: audiotour & geluidswandeling; podcast & radio; en muziek.
Beluister ook de geüpdate playlist op Spotify en de geheel ververste playlist op SoundCloud.
Wil je reageren op deze hoorstaat of jouw luistertips delen? Reageer dan via het reactieformulier onderaan dit bericht, via de Facebookpagina of mail naar luisterberichten[at]gmail.com
De expositie Componisten in oorlogstijd in de centrale hal van het Amsterdamse Stadsarchief gaat over twintig Amsterdamse componisten die in de Tweede Wereldoorlog vervolgd werden. Het gaat om Joodse componisten uit Amsterdam, naar Amsterdam gevluchte buitenlandse Joodse componisten, maar ook niet-Joodse componisten die verzet pleegden en daarom werden vervolgd. De expositie geeft een beeld van de rol die zij speelden in het muziekleven van Amsterdam, laat zien hoe het hen verging tijdens de oorlog en wat er toen met hun muziek is gebeurd. De helft van hen werd vermoord door de nazi’s. Maar ook degenen die de oorlog overleefden, werden er door getekend. Sommigen waren niet meer in staat te componeren. Anderen hadden de grootste moeite om weer werk te vinden. Het werk van beide groepen componisten werd niet alleen gemarginaliseerd door hun vervolging, maar ook doordat vooroorlogse muziek tot ver na de oorlog maar op weinig waardering kon rekenen. Het was ouderwets en dus niet interessant.
De expositie bestaat uit een langgerekte opstelling met teksten, foto’s, video’s en reproducties van partituren en brieven. Bij de balie is een audiotour beschikbaar. Deze Podcatcher ‘tour’ van Guide ID bevat geen gesproken tekst, maar alleen muziekfragmenten van werken van veel van de componisten en geluid bij de video’s. Je start een fragment door het apparaat op het Podcatcher-activatiepunt te richten. Zo hoor je muziek van o.a. Dick Kattenburg, Leo Smit, Mischa Hillesum, Rosy Wertheim, Henriëtte Bosmans, Géza Frid, Israel Olman en Simon Gokkes.
De muziek komt nog meer tot leven tijdens de zondagochtendconcerten in de centrale hal (aanvang: 10:45). Iedere tweede zondag kun je luisteren naar een inleiding over een bepaald thema, gevolgd door een uitvoering van een aantal stukken van meerdere componisten uit de tentoonstelling. Er zijn inmiddels twee concerten geweest en er staan er nog vier op stapel:
5 juli: Een bloeiend koorleven
Inleiding: Ferry Jongbloed
Uitvoerenden: Stephan Heber (cello) en Martijn Willers (piano)
Muziek van Rosy Wertheim, Henriëtte Bosmans, Israël Olman en Lex van Delden
19 juli: Vrouwelijke componisten
Inleiding: Pauline Micheels
Uitvoerenden: Irene Maessen (sopraan), Eleonore Pameijer (fluit) en Reinild Mees (piano)
Muziek van Henriëtte Bosmans, Rosy Wertheim, Daniël Belinfante, Martha Belinfante-Dekker, Max Vredenburg, Hans Krieg, Marjo Tal en Simon Gokkes
2 augustus: Sem Dresden en het Amsterdams conservatorium
Inleiding: Eleonore Pameijer
Uitvoerende: Lodewijk Crommelin (piano)
Muziek van Sem Dresden, Bertus van Lier, Henriëtte Bosmans, Leo Smit en Dick Kattenburg
16 augustus: Amsterdam een veilige haven?
Inleiding: Carine Alders
Uitvoerenden: Eleonore Pameijer (fluit) en Andrei Banciu (piano)
Muziek van Franz Weisz, Bob Hanf, Nico Richter, Leo Smit en Géza Frid
Zowel de expositie (inclusief audiotour) als de concerten zijn gratis toegankelijk. Kijk hier voor adres, openingstijden en meer informatie.
De expositie en de concerten zijn een initiatief van de Leo Smit Stichting. Componist Leo Smit (1900-1943) stamde uit een welgestelde, niet-religieuze Portugees-joodse familie. Voor de oorlog was hij succesvol. Zo werden stukken van hem uitgevoerd door het Concertgebouworkest. Begin april 1943 werd hij samen met zijn vrouw op transport gesteld naar Westerbork. Aan het eind van de maand werden zij afgevoerd naar Sobibor, waar zij direct na aankomst werden vermoord. Zijn partituren en thematiekboeken zijn door een leerling van hem bewaard gebleven. De stichting die zijn naam draagt wil het werk van vervolgde en in vergetelheid geraakte componisten opnieuw tot leven wekken. Zij doet dit met onderzoek en publicaties, maar ook door concerten te organiseren waar werken uit grofweg de periode 1920-1940 opnieuw of soms ook voor het eerst worden uitgevoerd. Deze Uilenburger Concerten, genoemd naar de Uilenburger synagoge, worden vanaf oktober weer hervat. Hieronder Smits ‘Sonate voor fluit en klavier’ uit 1943.
Verder lezen:
– Onlangs verscheen het boek Vervolgde componisten in Nederland met daarin portretten van 35 componisten die tijdens de Duitse bezetting van Nederland vervolgd werden.
Karine Alders en Eleonore Pameijer (red.): Vervolgde componisten in Nederland. Amsterdam University Press, 2015. 316 blz. € 24,95
– Je kunt over deze componisten ook informatie vinden in het ‘Kenniscentrum vervolgde en vergeten componisten’ op de website van de Leo Smit Stichting.
Terug naar het begin van dit bericht.
Life in music – het leven van een musicus
Het Australische radioprogramma Soundproof is een platform voor radiokunst, soundscapes en andere vernieuwende audio. Begin mei startte een nieuwe serie: Life in music. Hierin vertelt blokfluitiste Genevieve Lacey hoe het is om musicus te zijn. Ze beschrijft hoe het fysiek voelt, wat het mentaal vergt en wat het praktisch inhoudt. Het gaat over hoe ze in een repetitiefase de noten een voor een moet veroveren voordat ze deze kan buigen zoals ze zelf wil en echt muziek kan gaan maken. Over de angst dat het niets gaat worden en het verlangen om het concert uit te stellen of niet op te dagen. Over het optreden als balanceeract en de speelsheid en euforie als het goed gaat. En over het tegenkomen van een muzikale zielsverwant, die iets in je naar boven kan halen wat anders verborgen was gebleven.
De reeks werd aangekondigd als een audiodagboek, maar verwacht geen dagboekachtige, in het rumoer van alledag opgenomen ingesproken notities. De afleveringen van elk 10 tot 15 minuten bestaan uit zorgvuldig geformuleerde ervaringen, afgewisseld met fragmenten uit klassieke en moderne composities waarin Genevieve Lacey zelf te horen is. Als ze spreekt, heeft ze een wat vlakke intonatie en samen met de muziek krijgt het geheel iets meditatiefs. Ik weet niet of ik dat nou zo sterk vind, maar de serie geeft mij een beter beeld van hoe het is om een musicus te zijn dan de meeste interviews met musici.
Elke aflevering heeft een bepaald thema dat ze uitwerkt aan de hand van een concreet voorbeeld. Zo behandelt ze de angsten en genoegens van het optreden aan de hand van de blokfluitconcerten van Vivaldi (aflevering 2 tightropes). Toen ze eens ontzettend nerveus was voor een concert koppelde ze elk van de delen aan iemand die haar dierbaar was. Met hen voor ogen, hielpen zij haar een voor een door het concert.
Op dit moment staan de eerste drie delen van de serie online. Ze zijn beschikbaar als
download en online stream via de seriepagina en als podcast via iTunes of de podcast-pagina van ABC Radio National.
Op liefdevolle safari door Galmaarden
De Vlaamse radiomaker en cabaretier Wouter Deprez stuurde de Nederlandse radiomaker Chris Bajema naar het dorp Galmaarden in het Pajottenland. Hij gaf hem audio-fragmenten mee met daarin opdrachten en vragen en regelde afspraken voor hem. In Galmaarden komt Chris Bajema meer te weten over de Vlaamse liefde voor de koers, Belgische humor en strips, de Pauwelfeesten, zwijgen in de kroeg en frieten. Er komen weliswaar clichés voorbij (van Nederlanders over Belgen en andersom), maar het gaat toch vooral om verschillen zoals ze worden ervaren.
De door het Vlaams-Nederlandse huis deBuren geproduceerde safari door Galmaarden is leuk om naar te luisteren en het lijkt me een goed format voor een podcast: radiomakers sturen elkaar op pad met audio-opdrachten. Ze hoeven dan niet eens de grens over. Als ze maar op een voor hen onbekende plek of vreemde wereld terecht komen.
Bij deBuren nog een safari op stapel: in februari 2016 geeft Chris Bajema instructies aan Wouter Deprez voor zijn ontdekkingstocht in een Nederlands dorp. Het resultaat zal als eerste te horen zijn in de Brakke Grond in Amsterdam. Het verslag van Bajema’s safari ging in première tijdens de Luister in het Duister avond over Grenzeloze Liefde bij deBuren in Brussel. Sinds begin deze maand is het audioverslag (duur: 34 minuten) beschikbaar als online stream en download op de website van deBuren, als aflevering van de deBuren podcast via iTunes of RSS-feed en op hun SoundCloud pagina.
Meer luisteravonden in Nederland en België vind je op de Facebook pagina’s van In The Dark – BE en Grenzeloos Geluid.
Op de pagina met luistertips raadde ik al de aflevering The Act of Listening van podcast TED Radio Hour aan. Deze aflevering gaat over luisteren als manier om te ontdekken en luisteren als genereus gebaar en vorm van empathie. Dat laatste deed me denken aan de aflevering de marktkramers uit de reeks Stadsportretten die Helena de Groot maakte voor Radio deBuren (duur: 11 minuten).
In deze aflevering vertellen Freddy en Yvette, een echtpaar dat jarenlang op de markt heeft gestaan, dat luisteren voor hen eerst iets was wat bij het vak van marktkramer hoorde. Je maakt een praatje met je klanten en ze vertellen je over de goede en slechte dingen die ze meemaken. Toen hun zoon op jonge leeftijd overleed, kregen ze van iedereen ongevraagd advies. En vaak luidde dat: neem een nieuw kind. Ze wilden dat niet. Door die ongevraagde adviezen beseften ze hoe belangrijk het is om te luisteren, enkel te luisteren. Yvette was al een goede luisteraar en Freddy wilde het leren. Zijn methode: geen televisie, geen radio, geen horloge en dan begint hij te luisteren. “Niet onderbreken, geen vragen stellen, geen antwoord proberen te geven. Niks. En op het einde: een grote zucht laten en het daarbij laten.” Het blijkt te werken. Vanaf toen maakte hij er een zaak van om te luisteren. Naar iedereen. Nu zijn ze gepensioneerd, maar ze luisteren nog altijd. Naar iedereen die langs komt.
Tot slot nog twee radio-interviews die de moeite waard zijn om terug te luisteren:
– Aleksandr Skorobogatov in Nooit Meer Slapen, 20-05-2015 (duur: 1 uur). Pieter van de Wielen spreekt met de al vijfentwintig jaar in Antwerpen wonende Wit-Russische schrijver naar aanleiding van het verschijnen van de Nederlandse vertaling van zijn roman Portret van een onbekend meisje. De roman gaat over een verkeerd aflopende liefdesgeschiedenis in de voormalige Sovjet-Unie. Hij schreef het in een vreselijke periode in zijn leven, na de moord op zijn vijftienjarige zoon. In de tijd daarvoor was net het contact met zijn zoon weer een beetje hersteld, na de scheiding van zijn vrouw. Het gesprek gaat over wat er precies gebeurd is, de roman, schrijven en de status van literatuur in Rusland. Skorobogatov formuleert bedachtzaam en maakt nieuwsgierig naar het boek.
De aflevering is nog beschikbaar als online stream via de programmasite of de website van NPO Radio 1.
Aleksandr Skorobogatov: Portret van een onbekend meisje. Uitgeverij Cossee, 2015. 352 blz. € 19,90
– Kenny B in Radio Kunststof, 22-05-2015 (duur: 1 uur). Jellie Brouwer spreekt met Kenneth Bron alias Kenny B. Volgens Wikipedia is hij “een Surinaams-Nederlands oud-militair, vredesonderhandelaar en zanger”. Al deze rollen komen aan bod in het gesprek en dat maakt het ook zo interessant. Het is een mooi gesprek, ook door de aangename, open manier waarop Kenneth Bron vertelt. Het begint met het verhaal dat hij God om een mooie stem vroeg met een gekatapulteerd vogeltje als rookoffer en hoe hij jaren later gevraagd werd om in de kerk te zingen. Eerst wilde hij dat niet doen – hij wilde in de kerk zingen wat hij ook buiten de kerk zong. Toen herinnerde hij zijn vraag aan God en heeft toen toch spirituals gezongen.
De aflevering is nog beschikbaar als online stream via de website van NPO Radio 1. Zowel in de Hoorstaat playlist op Spotify als de gelijknamige playlist op SoundCloud heb ik een nummer van hem opgenomen.
Terug naar het begin van dit bericht.
Ik volg het tv-programma Soundtrack S.A. op Canvas, waarin muzikanten Flip Kowlier, Jef Neve, Isolde Lasoen en Tijs Delbeke door Zuid-Afrika reizen. Ze ontmoeten lokale muzikanten en spelen ook regelmatig samen. Een aantal van de muzikanten die in het Afrikaans muziek maken, kende ik al. Zoals Jack Parrow en Bittereinder. Maar ze komen ook voor mij onbekende muzikanten tegen, zoals Ongx Mona en Wara Zintwana (in aflevering 4). Samen vormen zij de band Warongx. Ook hebben ze in township Khayelitsha, bij Kaapstad, een muziekschool opgezet. Het enthousiasme van de leerlingen, de band en het publiek is aanstekelijk.
Op zoek naar gratis live muziek in juni kwam ik nog meer muziek tegen uit de buurt van Kaapstad. De band Abavuki, die in juni en juli in Nederland en België optreedt, komt namelijk uit het township Langa.
Tot de oogst van die zoektocht naar gratis live muziek in juni horen ook: The Hidden Agenda, Yorick van Norden, Animal Antics, Steye & The Bizonkid en Saskia Laroo (allemaal uit Nederland); Zoë McPherson alias Empty Taxi uit Brussel; en Hippocampe Fou uit Parijs. Via Hippcampe Fou kwam ik dan weer op Phases Cachées ook uit Parijs). Van The Hidden Agenda, Animal Antics, Steye & The Bizonkid en Hippocampe Fou heb ik ook een nummer opgenomen in de Hoorstaat playlist op Spotify.
Singer-songwriter Martha Bean uit Leicester had ik al eerder via de Tom Robinson Introducing Mixtape leren kennen. Nu kwam ik via deze podcast van BBC Radio 6 terecht bij: Bitmap, de eenmansband van Luke Barwell uit Yorkshire; indie rockband The Moon Kids uit Dunfermline (Schotland); de band Zun Zun Egui (Bristol), die dit jaar uit elkaar gaat; singer-songwriter, stand up comedian en spoken word poet Micky P Kerr uit Leeds; singer-songwriter Si Roxby (ook uit Leeds); de Australische maar in Wales wonende muzikant Hein Cooper; de allerlei stijlen spelende Duncan Alex uit Exeter; de elektronische muziek van de Londense viermansformatie Fortnight in Florida en de smeuïge sound van het producer- en dj-trio Deuce & Charger uit Leeds. The Moon Kids en Duncan Alex vind je ook terug in de Hoorstaat playlist op Spotify.
Van de mixtapes kwamen er dit keer maar weinig vrouwelijke vocalen in de Hoorstaat playlist op SoundCloud terecht. Wel vind je daar de Amsterdamse, in Londen werkende producer en zangeres Chagall (haar EP Stray Flux staat nog in de 3voor12 Luisterpaal). En de jonge, qua uiterlijk jongensachtige en qua stem meisjesachtige Bridie Monds-Watson, alias SOAK, uit Londonderry. Haar kleine liedje ’24 Windowed House’ van het album Before We Forgot How To Dream is terecht gekomen in de Hoorstaat op Spotify. Daar vind je ook de single ‘Tractor’ van de Schotse singer-songwriter Rachel Sermanni.
In de playlist op Spotify staat ook een nummer van Kenny B met vrouwelijke vocalen van Tekisha Abel. Hieronder een ander nummer van Kenny B.
De Hoorstaat playlist op SoundCloud wordt elke maand in zijn geheel vervangen. Aan de gelijknamige playlist op Spotify voeg ik elke maand tien nummers toe. Deze maand zijn dat nummers van The Hidden Agenda, Hippocampe Fou, Rachel Sermanni, The Moon Kids, Animal Antics, SOAK, Duncan Alex, Steye & The Bizonkid, LA Priest en Kenny B. Hieronder vind je beide playlists.
Terug naar het begin van dit bericht.
—
Illustraties door ROOHOO. Met uitzondering van de afbeelding bovenaan dit bericht. Hierop zie je een zelfportret van componist Dick Kattenburg (1919-1944). Hij tekende het op de partituur van zijn stuk ‘Divertimento voor vijf blazers’ uit 1937. De partituur komt uit het Archief Dick Kattenburg in het Nederlands Muziek Instituut in Den Haag.
luisterberichten 
Posted on 30/06/2015
0